@almos

Rafał Wojaczek

Prośba (II)

Zrób coś, abym rozebrać się mogła jeszcze bardziej

Ostatni listek wstydu już dawno odrzuciłam

I najcieńsze wspomnienie sukienki także zmyłam

I choć kogoś nagiego bardziej ode mnie nagiej

Na pewno mieć nie mogłeś, zrób coś, bym uwierzyła

Zrób coś, abym otworzyć się mogła jeszcze bardziej

Już w ostatni por skóry tak dawno mej wniknąłeś

Że nie wierzę, iż kiedyś jeszcze nie być tam mogłeś

I choć nie wierzę by mógł być ktoś bardziej otwarty

Dla ciebie niż ja jestem, zrób coś, otwórz mnie, rozbierz

Źródło: Edward Kolbus (red.): Kaskaderzy literatury, Wydawnictwo Łódzkie 1986

Janusz Stanisław Pasierb (1929-1993) – ksiądz katolicki, poeta i eseista.

Janusz Stanisław Pasierb

Europa jutra

Markowi Szypulskiemu

Europa jutra

będzie wielkim skansenem

będzie tu wolno przyjeżdżać

w nagrodę co kilka lat

robotom z innych planet

będzie to jak wycieczka

do wesołego miasteczka

będzie tu można oglądać

blaski i cienie

pory roku i dnia

neony i reklamy

piękne auta i piękne dziewczyny

katedry i banki

parlamenty i restauracje

czasem w wielkim sekrecie

aparaty bardziej wrażliwe

będą mogły podejrzeć

zakochanych stojących na moście

nad Sekwaną Tamizą czy Arnem

największą atrakcję retro

tzw. prywatne szczęście

Europa zostanie oszczędzona

na wniosek biur turystycznych

będzie tu można zwiedzać

życie

Źródło: Janusz Stanisław Pasierb, Wiersze zebrane I-IV, Bernardinum, 2021

Czesław Miłosz

Przypowieść o maku

Na ziarnku maku stoi mały dom,

Pieski szczekają na księżyc makowy

I nigdy jeszcze tym makowym psom,

Że jest świat większy, nie przyszło do głowy.

Ziemia to ziarnko – naprawdę nie więcej,

A inne ziarnka – planety i gwiazdy.

A choć ich będzie chyba sto tysięcy,

Domek z ogrodem może stać na każdej.

Wszystko w makówce. Mak rośnie w ogrodzie,

Dzieci biegają i mak się kołysze.

A wieczorami, o księżyca wschodzie

Psy gdzieś szczekają, to głośniej, to ciszej.

Źródło: Czesław Miłosz: Poezje wybrane, Wrocław, Ossolineum 2013

Adriana Szymańska (ur. 1943) – poetka, eseistka, krytyczka literacka, tłumaczka, autorka książek dla dzieci i dorosłych.

Adriana Szymańska

Niepisanie

Ręce, nogi, mózg – bezczynne.

Jak u nieruchomych postaci bliskich

na fotografiach w ramkach na ścianie.

Czym zająć bezczynne kończyny i klepki umysłu,

gdy nogi zbyt słabe, żeby zdobywać góry,

a ręce zbyt powolne, by łapać wróble w locie?

Umysł także zmierza nieuchronnie TAM,

gdzie ukołysze go na zawsze opiekuńczy niebyt.

A pisało się kiedyś, pisało tyle,

że ten opisany wszechświat – poukładany

w roztańczone fajerwerki wierszy –

wypełnił wiele pięknie wydanych książek.

Dziś niepisanie zdecydowało nagle,

że pora na małą przerwę i trzeba to wyrazić

w czekających na rozruch słowach.

Wiwat! Wiwat! Tak słowa witają ten wiersz,

który miał odwagę wymknąć się

triumfującemu milczeniu.

7/8 czerwca 2023

Źródło: Miesięcznik `Twórczość' nr 12/2023

Świętuję kolejny jubileusz, ukazało się już 100 wpisów na tym blogu!

Ostatnio zadaję sobie pytanie, co to poezja, ale mądrzejsi ode mnie nie wiedzą, wystarczy zacytować Szymborską:

„tylko co to takiego poezja.

Niejedna chwiejna odpowiedź

na to pytanie już padła.

A ja nie wiem i nie wiem i trzymam się tego

jak zbawiennej poręczy.”

Inny cytat, który przychodzi, gdy myślę o poezji, pochodzi z wystawy wybitnego malarza Jerzego Nowosielskiego, sam Nowosielski pisze: „Ktokolwiek posiada jakąś wrażliwość na wartości 'ponadmaterialnego', wyczuwa, że sztuka abstrakcyjna stwarza możliwości kontaktu z 'wielkościami duchowymi' i rzeczywistością duchową nie na naszą miarę, do której dostęp bez istnienia właśnie sztuki abstrakcyjnej byłby prawdopodobnie zupełnie niemożliwy.” Wydaje mi się, że ta wypowiedź jest również głęboko prawdziwa w stosunku do poezji, wystarczy zamienić w w niej wyrażenia 'sztuka abstrakcyjna' słowem 'poezja'.

Podaję też listę alfabetyczną wierszy i twórców, którzy się pojawili. Dowiedziałem się z tej listy, którzy poeci są moimi ulubionymi: Szymborska – 5 wierszy, Barańczak – 4 wiersze, Krynicki – 4 wiersze, Miłosz – 4 wiersze.

Dalej zamierzam prowadzić ten blog, dopóki sił i czasu starczy, jest jeszcze trochę wierszy w tece...

Lista wierszy:

Adam Mickiewicz - [Polały się łzy] 90

Adam Mickiewicz – Reduta Ordona 3

Adam Zagajewski - Krótkie chwile 61

Adam Zagajewski – Gdyby Rosja 5

Adam Zagajewski – I dlatego 69

Adam Ziemianin – Rozmowa na niby 33

Andrzej Bursa - Funkcja Poezji 95

Andrzej Bursa – Poeta 24

Andrzej Waligórski - List w sprawie polonistów 28

Anna Piwkowska - Nie masz, nie masz nadzieje 58

Anna Piwkowska – Niewidzialni 39

Anna Świrszczyńska - Jutro będą mnie krajać 29

Anna Świrszczyńska - Największa miłość 59

Arturo Gutierrez Plaza - Rybka mojej córki 88

Bertolt Brecht – Rozwiązanie 41

Bolesław Leśmian – Niewidzialni 37

Bronisław Maj - [Liść, jeden z ostatnich] 35

Czesław Miłosz - Ale książki 53

Czesław Miłosz - Mój dziadek Zygmunt Kunat 83

Czesław Miłosz – Co było wielkie 10

Czesław Miłosz – Spotkanie 93

David Herbert Lawrence – Mistyk 32

David Wagoner - Autor Ornitologii Amerykańskiej rysuje ptaka dziś wymarłego gatunku 52

Ernest Bryll - Przez miasto ścisłe 45

Ernest Bryll - Psy drżały stojąc 97

Genowefa Jakubowska-Fijałkowska - [kilka wierszy] 66

Grzegorz Jędrek - Polska 22 21

Halina Poświatowska – [Jestem dla ciebie czuła] 20

Hałyna Petrosaniak - [Lepiej się nie broń] 57

Hałyna Petrosaniak – Wiara 26

Issa – Kilka haiku 49

Jacek Dehnel – Kolacja 64

Jacek Kaczmarski – Jałta 4

Jacek Kleyff – Telewizja 82

Jacek Podsiadło – Społeczeństwo 94

Jan Lechoń - [Pytasz, co w moim życiu] 62

Jan Lechoń - Czerwone wino 31

Jan Sztaudynger – Kilka fraszek 47

Jan Twardowski - Śpieszmy się 60

Jarosław Iwaszkiewicz - [Ptaki w wierzbach] 13

Jarosław Iwaszkiewicz – Lis 75

Jarosław Klejnocki [Śniłem że] 78

Jarosław Marek Rymkiewicz - Dodaj słowo do rzeczy 38

Jarosław Mikołajewski – starość 44

Jerzy Harasymowicz – W górach 27

Jerzy Jarniewicz - Głaszczki o kształcie toporków 34

Jonasz Kofta - Zawsze warto 98

Julia Hartwig - Co wyczytać można z twarzy dziecka 18

Julia Hartwig – Pożegnanie 56

Julia Hartwig – Rękopis 73

Julian Kornhauser - Traktat poetycki 23

Julian Tuwim – Nauka 55

Julian Tuwim – Wiosna 6

Karol Maliszewski - List do prawnuków 85

Karol Maliszewski - Wiersz o rybach 74

Katarzyna Zechenter - Pierwsza wojna domowa w Gombe 1974-1978 70

Konstanty Ildefons Gałczyński – Pieśni (fragment) 65

Krystyna Dąbrowska – Tarcza zegara, 71

Krzysztof Karasek - Ryszardowi, na drogę 89

Leszek Aleksander Moczulski - [Mówcie do ściany] 42

Marian Załucki - Przygoda w poczekalni 46

Marta Eloy Cichocka - dzień w którym na moje konto wpłynęły trzy tysiące dolarów 77

Ołeksandr Irwaneć – Kultura poza polityką 9

Osip Mandelsztam – Leningrad 87

Paweł Rafał Kuś – Bajki 43

Rafał Wojaczek – Mówię do ciebie cicho 67

Ryszard Krynicki - Czasem, kiedy mówisz 84

Ryszard Krynicki - Łagodnie i bezszelestnie 8

Ryszard Krynicki - Przechodząc obok 63

Ryszard Krynicki – Issa, Napis na fajansowym naczyniu etc. 96

Stanisław Barańczak - A tak niewiele brakowało 86

Stanisław Barańczak - Jeżeli porcelana, to wyłącznie taka 1

Stanisław Barańczak - Ta dłoń może być garścią i może być pięścią 99

Stanisław Barańczak – Gdzie się zbudziłem 68

Stanisław Grochowiak – Breughel 11

Sylviane Dupuis - 13 wierszy z inspiracji haiku 51

Tadeusz Boy-Żeleński – Stefania 25

Tadeusz Dąbrowski - Wiersz, którego nie było 79

Tadeusz Dąbrowski – Zdychanie 40

Tadeusz Różewicz - Widziałem Go 91

Tadeusz Różewicz – Ocalony 7

Tihana Gambiraža – Wojenna piosenka 12

Tomasz Chudak - Wewnętrzne dziecko 30

Tomasz Gluziński – Jutro 36

Tomasz Różycki - Kryzys czytelnictwa polskiego 81

Tomasz Różycki - Żadnych wierszyków 19

Urszula Kozioł - Z przeinaczeń 15

Wacław Oszajca - jak nie wiem co 50

Wasyl Stus - [– Dosyć już krwi] 14

Wisława Szymborska - Dzieci epoki 80

Wisława Szymborska - Niektórzy lubią poezję 100

Wisława Szymborska – Możliwości 54

Wisława Szymborska – Nienawiść 22

Wisława Szymborska – Powroty 72

Władysław Broniewski – Bagnet na broń 2

Wojciech Młynarski – Prawdziwy Polak 48

Zbigniew Dmitroca – Tryptyk ukraiński 16

Zbigniew Dmitroca - Bażanty i inni 76

Zbigniew Dmitroca - Krasnostawska Rachela 92

Zbigniew Herbert - Pan Cogito o cnocie 17

Wisława Szymborska

Niektórzy lubią poezję

Niektórzy –

czyli nie wszyscy.

Nawet nie większość wszystkich ale mniejszość.

Nie licząc szkół, gdzie się musi,

i samych poetów,

będzie tych osób chyba dwie na tysiąc.

Lubią –

ale lubi się także rosół z makaronem,

lubi się komplementy i kolor niebieski,

lubi się stary szalik,

lubi się stawiać na swoim,

lubi się głaskać psa.

Poezję –

tylko co to takiego poezja.

Niejedna chwiejna odpowiedź

na to pytanie już padła.

A ja nie wiem i nie wiem i trzymam się tego

jak zbawiennej poręczy.

Źródło: Wisława Szymborska – Wybór poezji, Ossolineum 2016

Stanisław Barańczak

Ta dłoń może być garścią i może być pięścią

Ta dłoń może być garścią i może być pięścią;

zaciśnięta, otwarta,

miękko oczekująca, gruzłowato twarda,

kanciasta na kamieniu, okrągła na ciepłej piersi,

zdolna uderzyć w stół lub przesypywać zapach

pszenicznych ziaren,

dłoń, która umie pełną garścią złapać

grudki słońca, co w rzece pełgają zmrożonym żarem

lub pustą pięścią tłuc w zamkniętą bramę,

ta dłoń jest tak jak zawsze

tylko dłonią i więcej nic się w niej nie zawrze

poza nią samą.

Ta czaszka może stać się zamkniętym zakładem

albo domem otwartym,

domem gry, w którym mózgu śliskie, szare karty

są znaczone, lub domem poprawczym z surowym ładem

posiłków i odwiedzin; obłąkany, więzień,

szuler, kochanek,

w tym domu schadzek mogą czuć się wszędzie

tak jak u siebie w domu, chociaż mieszkają przez ścianę;

czy ślepym murem jest czy okiem bramy,

ta czaszka będzie zawsze

tylko czaszką i więcej nic się w niej nie zawrze

poza nią samą.

Źródło: Stanisław Barańczak: Wiersze zebrane, a5, Kraków, 2006

Przyszedł czas na moje podsumowanie czytelnicze ubiegłego roku, i tak:
w roku 2023 przeczytałem 104 książki, opublikowałem 103 recenzje i 1 opinię.

W rozbiciu na formaty:
64 ebooków,

36 audiobooków,

13 papierowych.

Jeśli chodzi o tematykę, to przeczytałem:
35 kryminałów/thrillerów/sensacyjnych,

24 z literatury pięknej,
45 z tzw. non-fiction, w tym:
10 z historii,

9 biograficznych/autobiograficznych/wspomnieniowych,

Jeśli chodzi o książki najlepsze, to niewiele jest w tym zestawieniu nowości, często powracam do rzeczy już prawie klasycznych; wybrałem dwunastkę: 

Z literatury pięknej:

dwie książki poetyckie: Iwaszkiewicz – Muzyka wieczorem i Piwkowska – Furtianie, z prozy: Redliński – Konopielka, Keegan – Drobiazgi takie jak te i Aubert – Zabierz mnie do domu.

Z kryminałów:

Camilleri – Gniazdo żmij, Mankell – Morderca bez twarzy i Connelly – Prawnik z Lincolna.

Z non-fiction:
Dawkins – Magia rzeczywistości, Sadura, Sierakowski – Społeczeństwo populistów, Overbeek – Maxima Culpa i de Waal – Małpa w każdym z nas.

Rozczarowań też było parę, ale może nie będę wymieniał...

W sumie niezły rok czytelniczy...

Czytam teraz biografię Jonasza Kofty, 'Jego portret', to był nie tylko tekściarz, ale i dobry poeta...

Jonasz Kofta

Zawsze warto

Gdy slogany powracają płytą zdartą
Fajerwerków piosenkowych pęka raca
Czas powiedzieć sobie:
To, co warto
W naszych czasach nie zawsze się opłaca

Biegną lata. Gdy z łysiną już wytartą
Dziwny niesmak się pojawia w typie kaca
Czas przypomnieć sobie
To, co warto
Dla higieny, chociaż w myślach, tam powracać

Zawsze warto
Schodzić czasem na manowce
Zawsze warto
Nigdy nie być zawodowcem
Zawsze warto wiedzieć, co za grzyb purchawka
I nie głupieć
Kiedy się rozlegną brawka

Zawsze warto
Zamiast głuszyć się idolem
Ptaków słuchać
Na wędrówce lasem, polem
Zawsze warto
Was obudzić, kiedy śpicie
Przeciw szujom
I kołtunom przeżyć życie

To najczęściej niewygodne bywa wielce
Trudniej trochę żyje się w powietrzu świeżym
Nim się zmieni na atrapę
Głowa, serce
Może jeszcze na czymkolwiek ci zależeć

Zawsze warto
Rzec durniowi, że jest durniem
Nawet gdy
Asekuruje się odgórnie

Zawsze warto
Czasem wiedzieć, co się myśli
I powiedzieć
To, nim wszyscy z sali wyszli
Zawsze warto
Żeby kiedyś nie mieć kaca
Zrobić coś
Co się być może
N i e o p ł a c a!

Źródło: Jonasz Kofta: Jej portret. Najpiękniejsze wiersze i piosenki, Prószyński Media, 2015

Dzisiaj wyjątkowo wcześniej ale i czas jest wyjątkowy. Życzę wszystkim radosnych, spokojnych, zdrowych Świąt i trochę czasu na lekturę!

Ernest Bryll

Psy drżały stojąc

Psy drżały stojąc przy nas, kiedyśmy czekali
Aż błyśnie gwiazda, niebo się zapali...
Niepewne były, ciche i zjeżone
Jak gdyby śmierć widziały...
Wreszcie światłość wstała
I oślepiła owce wystraszone
I nas swym zimnym palcem przeżegnała
Abyśmy wyruszyli z fantazyją całą
Gnając kierdel przed sobą – rzekę wyliniałą
Pełną szczekania, zbyrcenia, beczenia...

Więc stąpaliśmy, aż zadrżała ziemia
I dmuchając w ligawki krzepko a z nadzieją
Poszliśmy szukać za swoim Betlejem

Źródło: Ernest Bryll: W ciepłym wnętrzu kolędy, Zysk i s-ka, 2007

Kilka krótkich haiku-podobnych wierszy Krynickiego. Szczególnie bliski jest mi ten o fajansowym naczyniu...

Ryszard Krynicki

Issa

                                                     Danusi i Adamowi

Issa, o którym niedawno czytałem,

że choć cierpiał niedostatek i biedę

to szczęśliwie dożył starości,

mówi w jednym ze swoich

nieprzetłumaczalnych wierszy:

„Pnij się ślimaczku,

na górę Fudżi

ale powoli". Powoli.

Nie śpieszcie się słowa i serca.

Napis na fajansowym naczyniu

Jestem jak to naczynie: możesz mnie jedynie przyjąć,

nie próbuj jednak zmieniać

lub naprawiać.

Wysoko zaszedłeś

Wysoko zaszedłeś, mój ślimaczku,

na najwyższy liść czarnego bzu!

Ale pamiętaj: już koniec września.

(Berlin Zachodni, wrzesień 1979)

Lęk wysokości

Władza cierpi na lęk wysokości:

im wyżej się wspina,

tym bardziej boi się zejść na ziemię.

Podobno

Podobno w Biurze Politycznym

rządzą teraz sami liberałowie.

Brakuje im jeszcze silnej ręki

żeby ów liberalizm wprowadzić w życie.

Źródło: Ryszard Krynicki, Wiersze wybrane, a5, 2009

Andrzej Bursa

Funkcja Poezji

Poezja nie może być oderwana od życia

Poezja ma służyć życiu

Gospodyni domowa powinna:

wytrzeć          kurze

wynieść         śmieci

wymieść        spod łóżka

wytrzepać      dywan

nakarmić       dziecko

pójść po        zakupy

podlać           kwiatki

napalić           w piecu

przyrządzić    obiad

wymyć           rondle

wypłukać       szklanki

wyprać           pieluchy

zaszyć           spodnie

przyszyć        guzik

zacerować     skarpetki

zapisać          wydatki

i jeszcze

zrobić

tysiąceinnychrzeczyok –

tórychniemamypo –

jęcia

a potem lektura wielkich romantyków

i lu-lu…

Źródło: Edward Kolbus (red.): Kaskaderzy literatury, Wydawnictwo Łódzkie 1986

Wiersz z drugiej połowy lat 80. Autor, świetny poeta, jest teraz bardziej znany jako 'ojciec swojego syna' – znanego piosenkarza.

Jacek Podsiadło

SPOŁECZEŃSTWO

społeczeństwo wstaje codziennie między piątą a szóstą

wśród wrzasku miliona budzików

jeszcze się nie zdarzyło żeby społeczeństwo spóźniło się do pracy

to przytrafia się tylko czasem

niesubordynowanemu pracownikowi

albo wczorajszemu solenizantowi

kiedy ludzie pozwalają się ponieść emocjom i klną w autobusach

społeczeństwo popiera rząd

społeczeństwo nie dręczy zwierząt nie kastruje trzody chlewnej przez miażdżenie genitaliów

lub ukręcenie moszny nie szpikuje brojlerów chemikaliami hormonami

nie przetrzymuje żywych kaczek w temperaturze sześćdziesięciu stopni

dla uzyskania odpowiedniej barwy pierza nie dokonuje inseminacji krów

ani nie przebija ich nozdrzy żelaznymi kółkami nie karmi lisów

świeżym mięsem kotów nie topi szczeniąt nie dobija prądem okulałych koni

nie znakuje bydła rozpalonym żelazem ani nie przewozi go

tygodniami bez wody w pozbawionych okien wagonach

– społeczeństwo opłakuje swą ogromną część

wywiezioną jak bydło do koncentracyjnych obozów

społeczeństwo zapewnia pracę hodowcom i rzeźnikom

społeczeństwo nie zmusza żołnierzy pierwszego roku służby do czyszczenia cegłą

betonowej posadzki szaletu póki cegła nie zmniejszy się do rozmiarów kostki domina

nie każe im nosić w styczniu stalowych hełmów na owrzodzonych głowach

nie wali w ich gołe tyłki skórzanymi pasami gdy nie chcą

meldować się słowami obywatelu kapralu szeregowy Koniowalenko

posłusznie prosi o pozwolenie wyprania onuc i bielizny obywatela kaprala

społeczeństwo nie zmusza szeregowców do wycierania dupy listami

przysyłanymi z drugiego końca Polski przez dziewczyny które kochają

– społeczeństwo opowiada się przeciwko wojnie i oczekuje pomocy junaków

przy akcji żniwnej a czasami pozwala wzbudzić w sobie zdrową sensację

chłopcu odmawiającemu służby wojskowej

społeczeństwo lubi radiową audycję Piosenka nie zna granic

i nie połyka złotych pierścionków przed kontrolą celną

by potem z namaszczeniem wyławiać je z gówna

społeczeństwo lubi odmieńców i wypełnia sale kinowe

podczas projekcji filmów Herzoga i Polańskiego

społeczeństwo utrzymuje odmieńców i zapewnia im fachową opiekę

w klinikach psychiatrycznych

społeczeństwo pozwala odmieńcom drukować wiersze w swoich gazetach

społeczeństwo buduje dla odmieńców zakłady penitencjarne

by mogli być przywróceni społeczeństwu

społeczeństwo jest zdrowe pełne zapału do pracy

i nigdy się nie odmieni

czuwają nad nim budziki

87.11.15

Źródło: Jacek Podsiadło: Sprzeczna jaskrawość, PIW, 2019.

Czesław Miłosz

Spotkanie

Jechaliśmy przed świtem po zamarzłych polach,

Czerwone skrzydło wstawało, jeszcze noc.

I zając przebiegł nagle tuż przed nami,

A jeden z nas pokazał go ręką.

To było dawno. Dzisiaj już nie żyją

Ni zając, ani ten, co go wskazywał.

Miłości moja, gdzież są, dokąd idą

Błysk ręki, linia biegu, szelest grud –

Nie z żalu pytam, ale z zamyślenia.

Wilno, 1937

Źródło: Czesław Miłosz: Poezje wybrane, Wrocław, Ossolineum 2013

Zbigniew Dmitroca – poeta i tłumacz, autor książek dla dzieci

Zbigniew Dmitroca

Krasnostawska Rachela

Spotkałem ją tylko raz

Na konkursie poezji miłosnej

Miała coś w sobie

Z Racheli z Wesela

Mówiła poetycznie i mgliście

I potrzebowała uwagi

Wiersze pisała

Nie na miarę talentu

A była poetką z krwi i kości

Musiała pisać by żyć

A czym jest poezja

Która nie ocala

Narodów ani ludzi

Pewnej nocy

O czwartej nad ranem

Depresja kazała jej

Szukać ukojenia w rzece

Poezja jej nie

Ocaliła

Poezja to nie

Panaceum

29 kwietnia 2022

Źródło: Kwartalnik Akcent nr 4/2022